​

 The years of defiance

The art of the '70s in Greece 

The exhibition outlines a milestone in the history of modern Greece which witnessed the emergence of new artistic quests that drastically altered the artistic landscape of the country. The climate of social and political unrest produced a rich dialectic between art and reality as well as a climate of opposition to traditional values, the art system and the Establishment. The meaning of the work of art, the role of the artist, and the viewer as the passive recipient of an aesthetic experience were all reappraised in the light of the new and subversive mode of thinking typical of much of the 1970s. In searching for new functions, art ended up redefining itself.

It is precisely this artistic phenomenon that the exhibition explores, blocking out the new realities that were infiltrating the Greek arts scene. The show centres primarily on the years 1969-1981, with occasional references to slightly earlier works that intimated at the new formal and ideological ferment to come.

Its chronological starting point, 1969, coincides with the resumption of exhibitions on the part of Greek artists. Their two year absence from the few exhibition spaces Greece could boast at the time in protest at the totalitarian régime was judged utopian, and actually posed a serious threat to the already languishing domestic art scene. The closing date, 1981, is the year in which the “Environment-action” exhibition was staged in the Zappeion building. The spatially-based works, that surround the viewer like a stage-set, plus performances and actions with their obvious theatrical dimension that brought the artist’s persona into the foreground, first appeared in Greece during the 1970s, an era in which they also flourished internationally. These anti- and un-conventional forms of expression condemned the capitalist economy of the West through their very form, posing another timely issue in their own way: the anti-commerciality of art, which during the 1970s had acquired the status of an ideological issue. The choice to exhibit in a public space, the Zappeion, squared absolutely with this spirit.

The rationale underlying the National Museum of Contemporary Art exhibition was suggested by the artworks themselves, which were selected after extensive research and grouped into three sections for methodological reasons in an attempt to make the material more readily accessible to the viewer: “Facing the real», “Processes and interactions” and “Structures and metastructures”.

The first section investigates the critical dialogue between art and the real world, using this relationship to communicate the historical and social context of that particular period. The second section explores the calling into question of the traditional perception of art. The focus of interest has now shifted from the art object to the process by which it is produced, while in the case of theatrical happenings and ephemeral actions, the tangible visual product has been replaced by the intangible process. The bipolar third section spans the new abstraction and the new narrative in art, dealing with the introduction of a new communicational language that arose out of new artistic conditions. The works in all three sections are imbued with the spirit of critical intervention that typified 1970s art.

Finally, the exhibition explores the radical re-evaluation of earlier views that left their mark on the Greek art scene, stressing the defining moments when artists in the 1970s decided to sever their links with the past and explore their artistic calling, thus re-posing the eternal question: What is art?

The exhibition, a production of the Athens National Museum of Contemporary Art (EMST), was held at Megaron – The Athens Concert Hall from December 2005 to May 2006.

​

​

Τα χρόνια της αμφισβήτησης

Η τέχνη του '70 στην Ελλάδα

​

Η έκθεση ιχνηλατεί μια χρονική περίοδο που αποτελεί τομή στην ιστορία του τόπου καθώς διατυπώνονται καινούριοι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί οι οποίοι αλλάζουν δραστικά το γηγενές εικαστικό τοπίο. Το κλίμα του κοινωνικού και πολιτικού αναβρασμού καλλιεργεί μια γόνιμη διαλεκτική σχέση μεταξύ τέχνης και πραγματικότητας, ενώ διαμορφώνει ένα πνεύμα εναντίωσης προς τις παραδοσιακές αξίες, το σύστημα και το κατεστημένο. Στο πλαίσιο του νέου αυτού ανατρεπτικού τρόπου σκέψης –που χαρακτηρίζει ευρύτερα τη δεκαετία του ’70– αναθεωρείται ο ρόλος του εικαστικού έργου, του καλλιτέχνη αλλά και του θεατή ως παθητικού δέκτη μιας αισθητικής εμπειρίας. Η τέχνη ανιχνεύει νέες λειτουργίες επαναπροσδιορίζοντας τελικά τον ίδιο της τον εαυτό.

Η έκθεση διερευνά αυτό ακριβώς το καλλιτεχνικό φαινόμενο, σκιαγραφώντας τα καινούρια δεδομένα που υπεισέρχονται στο ελληνικό εικαστικό προσκήνιο. Εντρυφεί στην περίοδο 1969-1981, με κάποιες αναφορές σε ελαφρώς προγενέστερα έργα τα οποία σηματοδοτούν την απαρχή νέων μορφολογικών και ιδεολογικών ανησυχιών.

Η χρονολογική αφετηρία, το 1969, αφορά την εκθεσιακή επαναδραστηριοποίηση των Ελλήνων καλλιτεχνών. Η δίχρονη αποχή τους από τους λιγοστούς τότε εκθεσιακούς χώρους ως ένδειξη διαμαρτυρίας προς το ολοκληρωτικό καθεστώς κρίνεται από την πλειονότητα ως ουτοπική στάση που δεν οδηγεί πουθενά, ενώ αντίθετα θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ήδη φτωχή εντόπια εικαστική σκηνή. Η ημερομηνία λήξης, το 1981, είναι το έτος υλοποίησης στο Ζάππειο της έκθεσης με τίτλο «Περιβάλλον-δράση». Τα έργα χώρου που περιβάλλουν σκηνογραφικά το θεατή και οι περφόρμανς ή οι δράσεις με τη σαφή θεατρική διάσταση που φέρνουν την περσόνα του καλλιτέχνη στο προσκήνιο εμφανίζονται για πρώτη φορά στη χώρα τη δεκαετία του ’70, εποχή που ανθούν διεθνώς. Αυτές οι αντισυμβατικές μορφές έκφρασης καταγγέλλουν μέσα από την ίδια την υπόσταση της μορφής τους την καπιταλιστική οικονομία της Δύσης, προάγοντας με τον δικό τους τρόπο ένα ακόμα επίκαιρο αίτημα, την αντιεμπορικότητα της τέχνης η οποία ανάγεται τα χρόνια του ’70 σε ιδεολογικό ζητούμενο. Η επιλογή του δημόσιου εκθεσιακού χώρου συμβαδίζει απόλυτα με αυτό το πνεύμα.

Η ερμηνευτική δομή της έκθεσης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης υπαγορεύτηκε από τα ίδια τα έργα τέχνης τα οποία επελέγησαν ύστερα από διεξοδική έρευνα και ταξινομήθηκαν σε τρεις ενότητες καθαρώς σχηματικά, εξυπηρετώντας λόγους μεθοδολογίας και επιδιώκοντας τη σαφέστερη ανάγνωση της ύλης από το δέκτη-θεατή: «Απέναντι στο πραγματικό», «Διαδικασίες και διαδράσεις» και «Δομές και μεταδομές».

Η πρώτη ενότητα αφορά τον κριτικό διάλογο της τέχνης με τον πραγματικό κόσμο και μέσα από αυτή τη σχέση σκιαγραφεί το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο των χρόνων που πραγματευόμαστε. Η δεύτερη ενότητα διερευνά την αμφισβήτηση του παραδοσιακού τρόπου αντιμετώπισης της τέχνης. Το ενδιαφέρον μετατοπίζεται από το καλλιτεχνικό αντικείμενο στη διαδικασία που προηγήθηκε για την παραγωγή του, ενώ στην περίπτωση των θεατρικών δρωμένων και των εφήμερων δράσεων η άυλη διαδικασία υποκαθιστά το υλικό εικαστικό προϊόν. Η τρίτη ενότητα κινείται στο δίπολο μιας νέας αφαίρεσης και αφήγησης στην τέχνη και αφορά τη σύσταση μιας καινούριας επικοινωνιακής γλώσσας που διαμορφώνεται από καινούρια δεδομένα. Η διάθεση της κριτικής παρέμβασης, που χαρακτηρίζει την τέχνη των χρόνων του ’70, διέπει τα έργα και των τριών τμημάτων της έκθεσης.

Τέλος, η έκθεση διερευνά τις ριζικές αναθεωρήσεις προγενέστερων απόψεων που σηματοδοτούσαν τον καλλιτεχνικό χώρο στην Ελλάδα, υπογραμμίζοντας τις οριακές στιγμές που οδήγησαν τους καλλιτέχνες τη δεκαετία του ’70 να άρουν τα δεσμά του παρελθόντος και να διευρύνουν τους καλλιτεχνικούς ορίζοντες, επανατοποθετώντας το προαιώνιο ερώτημα: Τι είναι τέχνη;

Η έκθεση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από το Δεκέμβριο 2005 έως το Μάιο 2006.